OPUS: van pionier naar voorloper in hoogbegaafdenonderwijs

• Home ›
• Nieuws ›
• OPUS: van pionier naar voorloper in hoogbegaafdenonderwijs

Geplaatst op 20 april 2023

In het jaar waarin verschillende scholen(groepen) fuseerden tot Quadraam, startte ook OPUS Arnhem: het onderwijsprogramma voor hoogbegaafden, een op dat moment nog vrij onbekende doelgroep in onderwijsland. Afdelingscoördinator en docent Hilde Koehorst is hierbij vanaf het begin betrokken.
 
Hoe kwam je bij Quadraam in aanraking met hoogbegaafdenonderwijs?
“Ik was leraar in opleiding bij het Olympus College. Daar boden we leerlingen extra uitdaging in de vorm van een plusklas-achtige constructie. Al gauw bleek dat we hiermee niet helemaal tegemoet kwamen aan de behoeften. We zijn toen gaan bouwen aan een structurele onderwijsvorm specifiek gericht op hoogbegaafden: OPUS.”
 
Hoe heeft het OPUS-onderwijs zich de afgelopen 15 jaar ontwikkeld?
“In het begin waren we vooral aan het pionieren; er was nog niet zoveel bekend over het brein van hoogbegaafden en de setting waarin zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door de jaren heen ontstond er een vast team met veel doelgroepspecifieke kennis en ervaring. We hebben ons daarbij onder andere laten inspireren door The Roeper School in Detroit. In 2017 zijn we verhuisd naar het Lorentz Lyceum. Op dit moment hebben we drie OPUS-groepen in huis. We vervullen een regio-functie; onze leerlingen komen uit Arnhem, Overbetuwe en de Liemers.”
 
Wat hebben hoogbegaafde leerlingen met elkaar gemeen?
“Vooropgesteld: geen enkele hoogbegaafde is hetzelfde. Wat hen vaak kenmerkt, is hun honger naar kennis. Ook hebben zij vaak een brede interesse en willen zij leren vanuit het grotere geheel. Ze zijn heel betrokken; willen het goede doen voor de wereld en hebben oog voor de ander. Ze voelen zich vaak ‘anders’ en niet altijd begrepen door hun leeftijdsgenoten. Binnen OPUS voelen zij zich gezien en (h)erkend door zowel docenten als medeleerlingen. Dat voelt voor hen heel prettig en veilig en daardoor zijn ze eerder geneigd om naar vermogen te presteren.”
 
Welk vooroordeel over hoogbegaafdenonderwijs zou je willen wegnemen?
“Hoewel er steeds meer bekend is over hoogbegaafdheid, is er toch nog vaak het vooroordeel ‘Je bent zo slim, dus doe het nou maar gewoon.’ Dat is best opmerkelijk als je het vergelijkt met topsport. Iedereen vindt het heel normaal dat fysiek getalenteerde jongeren een aangepast onderwijsprogramma volgen en veel moeten trainen om zich verder te ontwikkelen; over cognitief talent wordt vaak gedacht dat ze het meteen moeten kunnen.” 
 
Wat bieden jullie hoogbegaafde leerlingen?
“Niet elke hoogbegaafde leerling kan uit de voeten met het Nederlandse onderwijssysteem. Wij bieden regulier voortgezet onderwijs, op een manier die nauw aansluit bij de behoeften van hoogbegaafden: kleinschalig, met veel persoonlijke aandacht, ondersteuning en maatwerk. Qua examinering ben je in Nederland gebonden aan allerlei regels; daarom stromen OPUS-leerlingen na drie jaar door in de bovenbouw van het vwo. Zij halen bij ons dus het reguliere vwo- of gymnasiumdiploma.”
 
Hoe komt die kleinschaligheid tot uiting?
“Onze klassen bestaan uit maximaal 20 kinderen. Daarnaast hebben OPUS-leerlingen binnen het Lorentz Lyceum hun eigen home room; een fijne plek, met eigen kluisjes en vaklokalen. Een plek waar zij elkaar snel leren kennen en die veilig voelt; sommige leerlingen hebben op de basisschool een aantal klassen overgeslagen en zijn nog erg jong als ze bij ons komen. Door de school ‘zwerven’ kan voor deze kinderen erg overweldigend zijn.”
 
Hoe is het OPUS-programma opgebouwd?
“Leerlingen doorlopen de vwo-stof versneld: in vier dagen in plaats van vijf. Vrijdag is de projectdag. Die staat in het teken van heel diverse activiteiten. Denk aan: koken, Afrikaans, websites bouwen, bordspellen ontwerpen of mythologie. Leerlingen vinden dit fantastisch! Ook bieden we hen extra ondersteuning, bijvoorbeeld bij het leren leren. Veel hoogbegaafden hebben op de basisschool weinig moeite hoeven doen om de lesstof te begrijpen; als het moeilijker wordt, weten ze niet altijd hoe ze het leren moeten aanpakken. Ze kunnen zich hier erg onzeker over voelen. Daar helpen wij hen bij.”
 
Kan elke leerling die dat wil naar OPUS?
“Hoewel we een reguliere onderwijsvorm zijn, is er wel sprake van toelatingseisen. Naast een aangetoonde IQ-score van minimaal 125, geldt er een minimumleeftijd van 9 jaar. Ook moet je alle leerstof van de basisschool hebben doorlopen; je kunt bijvoorbeeld niet vanuit groep 6 bij ons terecht zonder dat je de stof uit groep 8 hebt gehad. Bovendien vragen we ouders bij aanmelding de levensloop van hun kind te beschrijven. Hierdoor kunnen we goed inschatten of wij de leerling een passende plek kunnen bieden en wat hij of zij daarbij precies nodig heeft. Daarnaast hebben we persoonlijk contact met de leerkracht op de basisschool.”
 
Wat vraagt hoogbegaafdenonderwijs van docenten?
“Onze docenten zijn erg gericht op het sociaal-emotionele contact. Ze begrijpen als geen ander dat hoogbegaafde leerlingen de behoefte hebben om echt ‘gezien’ te worden. Vaak hebben zij op de basisschool het nodige meegemaakt; voelden zij zich buitengesloten, omdat zij op een andere manier denken. Als docent moet je bovendien kunnen differentiëren en flexibel zijn, zodat je kunt inspelen op individuele leerbehoeften. Tegelijkertijd hebben veel hoogbegaafden structuur en duidelijkheid nodig. Hun brein werkt anders; je moet dus heel specifiek zijn in je verwachtingen. En - niet geheel onbelangrijk – je moet als docent durven toegeven dat je niet altijd alles weet; want deze leerlingen zijn in staat om complex te denken en zullen je zeker verrassen met hun vragen.”
 
Meer weten over OPUS? Ga naar: OPUS Onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen (lorentzlyceum.nl)

« Terug naar overzicht